Gümrük Rejimleri Nelerdir?
Yazı İçi Başlıklar
Gümrük rejimi, gümrükteki uygulamaların yasal düzenlemelerle gümrüğe bağlanması, diğer bir ifadeyle kanunla belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yapılacak işlemler için tespit edilen kurallar toplamıdır.
Söz konusu usul ve esaslar çerçevesinde eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulması talebinde bulunulması gümrük beyanı olarak adlandırılmaktadır.
Mevcut düzenlemeler çerçevesinde yürürlükte olan gümrük rejimleri hakkında şimdilik kısa açıklamaları yapılacak ve sonraki bölümlerde bunlar ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Türk Gümrük Mevzuatına göre belirlenen gümrük rejimleri şunlardır;
Ekonomik Etkili Olmayan Rejimler;
Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi
Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşyanın serbest dolaşıma girişi; ticaret politikası önlemlerinin uygulanması, eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanması ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin tahsili ve diğer mali yükümlülüklerin yerine getirilmesi ile mümkündür.
Serbest dolaşımda bulunmayan eşyaya serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerinin uygulanması halinde, eşya serbest dolaşımda bulunan eşya statüsünü kazanır. Serbest dolaşıma giriş gümrük birliği dışı eşyaya, gümrük birliği eşyası statüsü kazandırmaktadır.
Bir eşyanın serbest dolaşıma girişi ticaret politikası önlemlerinin uygulanmasını, eşyanın ithali için öngörülen diğer işlemlerin tamamlanmasını ve kanunen ödenmesi gereken vergilerin tahsilini gerektirmektedir.
Serbest dolaşımda bulunan eşya deyimi “Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara ait hükümler saklı kalmak kaydıyla, giriş rejimine tabi tutularak Türkiye gümrük bölgesine giren eşya ile üretiminde kullanılan girdilerin yerli olup olmadığına bakılmaksızın, Gümrük Kanunu hükümlerine göre Türk menşeli sayılan eşyayı ifade etmektedir.
Serbest Dolaşıma Giriş Rejimi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.
Transit Rejimi
İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş eşya ile ihracatla ilgili gümrük işlemeleri tamamlanmamış eşyanın, gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine taşınması, transit rejimi hükümlerine tabidir.
Transit rejimine tabi tutulan eşya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde;
- Yabancı bir ülkeden gelip yabancı bir ülkeye,
- Yabancı bir ülkeden Türkiye’ye,
- Türkiye den yabancı bir ülkeye,
- Bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe taşınabilir
Transit Rejimi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.
İhracat Rejimi
Serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkmasına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. Uluslararası veya ikili anlaşmalar, kanun, tüzük ve kararnamelerle konulmuş yasaklama ve kısıtlama hükümleri saklı kalmak üzere, bu tür eşyanın Türkiye’den ihracı serbesttir.
İhracat Rejimi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.
Ekonomik Etkili Rejimler
Gümrük Antrepo Rejimi
İhraç, ithal veya transite konu olan yabancı menşeli eşyanın geçici bu sure gümrük vergilen denmeden konulduğu ve muhafaza edildiği yerlere antrepo denilmektedir.
İthalat vergilerine ve ticaret politikası önlemelerine tabi tutulmamış ve serbest dolaşıma girmemiş eşya ile bir gümrük antreposuna alınması hâlinde ihracata ilişkin önlemlerden yararlanabilecek ihraç eşyasının bir gümrük antreposuna konulmasına ilişkin hükümlerin belirlendiği ekonomik etkili bir gümrük rejimidir.
Gümrük Antrepo Rejimi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.
Dahilde İşleme Rejimi
İhraç ürünleri üretmek için gerekli olan ve dışarıdan ithal edilen, bu yüzden de ithali gümrük vergisine tabi ara mallar ya da girdilere gümrük muafiyeti getiren bir ihracatı teşvik sistemidir.
İhracat yapmayı düşünen işletmelerin, ihraç etmeyi planladıkları malların üretiminde kullanılacak oldukları hammadde, yardımcı madde yarı mamul ara malı ve ambalaj malzemelerinin başta değişik vergisel yüklerinden muaf olmak üzere ve devlete ihracat taahhüdünde bulunmak şartıyla, çeşitli kolaylıklar ve teşviklerden yararlanabilmek için Dış Ticaret Müsteşarlığından Dâhilde İşleme İzin Belgesi alması gerekir.
Dahilde işleme rejiminin Gümrük Yönetmeliğindeki tanımı ise şu şekildedir;
Serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın vergileri teminata bağlanmak suretiyle veya bu amaçla serbest dolaşıma giren ya da eşdeğer eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla işlem görerek, işlem görmüş ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, elde edilen ürünlerin ihraç edilmesinin esas olduğu, ihracatın gerçekleşmesi hâlinde teminatın veya alınan vergilerin geri verildiği bir rejimdir.
Serbest dolaşımda bulunmayan eşyanın vergileri teminata bağlanmak suretiyle veya bu amaçla serbest dolaşıma giren ya da eşdeğer eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde bir veya daha fazla işlem görerek, işlem görmüş ürünlerin elde edilmesi ve özel hükümler saklı kalmak kaydıyla, elde edilen ürünlerin ihraç edilmesinin esas olduğu, ihracatın gerçekleşmesi hâlinde teminatın veya alınan vergilerin geri verildiği bir rejimdir.
Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi
Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu işlemlerden elde edilen ürünlerin tabi oldukları gümrük vergileri üzerinden serbest dolaşıma girmeleri, gümrük kontrolü altında işleme rejimi hükümleri uyarınca yapılır.
Elde edilen bu tür ürünler işlenmiş ürün olarak adlandırılır.
Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi ile ilgili detaylı bilgi için tıklayınız.
Geçici İthalat Rejimi
Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın ithalat vergilerinde tamamen ya da kısmen muaf olarak ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın Türkiye Gümrük Bölgesi içinde kullanılması ve bu kullanım sırasındaki olağan yıpranma dışında herhangi bir değişikliğe uğramaksızın yeniden ihracına olanak sağlayan hükümlerin uygulandığı rejimdir.
Hariçte İşleme Rejimi
Serbest dolaşımdaki eşyanın hariçte işleme faaliyetlerine tabi tutulmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden geçici olarak ihracı ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin ithalat vergilerinden tam veya kısmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolaşıma girişine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir.
Gümrük Rejimleri