İhracat Rejimi Nedir?
Yazı İçi Başlıklar
4458 sayılı Gümrük Kanunu‘nun 150/1. maddesi İhracat Rejiminin tanımını yapar.
Buna göre ihracat rejimi, serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir
Ülkeden kesin olarak çıkarılacak eşyalara ilişkin düzenlemelerin yapıldığı bu rejim, ihracata dönük sanayileşme stratejisinin uygulandığı ülkemizde özel bir önem taşımaktadır.
Tanım ve Genel Esaslar
İhracat rejimi, serbest dolaşımda bulunan eşyanın ihraç amacıyla Türkiye Gümrük Bölgesi dışına çıkışına ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir.
Uluslararası ve ya ikili anlaşmalar, kanun, tüzük ve kararnamelerle konulmuş yasaklık ve kısıntı hükümleri saklı kalmak üzere, her türlü eşyanın Türkiye’den ihracı serbesttir.
Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilecek eşyanın ilgili gümrük idarelerine beyan edilmesi zorunludur.
İhracat, ticaret politikası önlemleri ve gerektiği takdirde ihracat vergileri de dahil olmak üzere çıkış işlemlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasıyla gerçekleştirilir.
Aramızda ticaret ve ödeme anlaşması olmayan ülkelere ihraç edilen eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkarılması, o tarihte yürürlükte bulunan ticaret politikası önlemlerine tabidir.
Ayrıca aramızda iki taraflı ticaret ve ödeme anlaşması bulunan memleketlere yapılacak ihracatta, ticaret politikası önlemleri ile birlikte ilgili ticaret anlaşmaları hükümleri de uygulanır.
Bununla birlikte anlaşmamız olan veya olmayan ülkelere yapılacak ihracatta, o tarihte yürürlükteki Türk Parası Kıymetini Koruma Kararları ile konulmuş kayıt ve şartlara da uyulur.
Bununla birlikte anlaşmamız olan veya olmayan ülkelere yapılacak ihracatta, o tarihte yürürlükteki Türk Parası Kıymetini Koruma Kararları ile konulmuş kayıt ve şartlara da uyulur.
İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu; durum ve niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır.
Bu durumda, ihraç eşyası üzerindeki gümrük denetimi sona erer.
Geçici Depolama Süresi ve Takip Edilmeyen Beyannameler
Çıkış eşyası, geçici depolama yerleri ve gümrükçe uygun görülen yerlerde bir ay kalabilir. Zorlayıcı veya idarece kabul edilebilecek makul sebeplerle gümrük idare amirlerince, bu süre bir defaya mahsus olmak üzere en çok üç ay daha uzatılabilir. Tescil edilen ve yukarıdaki süreler içinde işlemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir. Geçici depolama yerlerine konulmaksızın ihraç edilecek eşyanın beyanname kapatma süresi iki aydır.
Bu süre makul sebeplerle en çok iki ay uzatılabilir. Bu süreler içinde işlemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir.
Bu süre makul sebeplerle en çok iki ay uzatılabilir. Bu süreler içinde işlemleri tamamlanmayan beyannameler iptal edilir.
Beyan Edilen Eşyanın Tamamen İhraç Edilmemesi
Bir beyanname ile beyan edilmiş çıkış eşyasının tamamının ihracı şarttır. Zorlayıcı nedenlerle fiili ihracatta bir noksanlık olduğunda, durum görevli memurlar tarafından beyannameye kaydedilir. Bu durumda, beyanname fiilen ihraç edilen miktar üzerinden kapatılır. Geri kalan eşya için yeniden bir beyanname verilmesi gerekir.
İkinci Bir Gümrükte Taşıt Değiştirilerek Yapılacak İhracat
İkinci bir gümrükte taşıt değiştirilerek ihraç edilecek eşyanın, gümrük çıkış işlemleri birinci gümrük idaresinde yapılır. Eşya ikinci gümrüğe uluslararası kabul gören bir transit belgesi veya bu gümrük idaresince tescilli bir transit beyannamesi ile gönderilir. İkinci gümrük idaresi tarafından eşyanın diğer taşıta aktarması yapıldıktan sonra, eşyayı yurt dışına taşıyacak aracın kaptan veya sürücüsü ya da acentesi tarafından çıkışa ilişkin bir özet beyan verilir.
Eşyanın yurt dışına çıkışını sağlayan ikinci gümrük idaresi, durumu özet beyana ve birinci gümrük idaresince gönderilen transit belgesine kaydeder ve onaylar. Onaylanan transit belge veya beyannamesinin teyit nüshasını alan birinci gümrük idaresi bu ihracata ilişkin gümrük beyannamesini kapatır.
Eşyanın birinci gümrük idaresinden ikincisine gönderilmesi sırasında, taşıt aracının durumunda, eşyanın kaplarında veya vurulan mühürlerde görülen bozulmalar veya eşya miktarında görülen noksanlıklar nedeniyle, ikinci gümrük idaresinin eşyayı fiziki kontrole tabi tutma hakkı saklıdır.
Eşyanın yurt dışına çıkışını sağlayan ikinci gümrük idaresi, durumu özet beyana ve birinci gümrük idaresince gönderilen transit belgesine kaydeder ve onaylar. Onaylanan transit belge veya beyannamesinin teyit nüshasını alan birinci gümrük idaresi bu ihracata ilişkin gümrük beyannamesini kapatır.
Eşyanın birinci gümrük idaresinden ikincisine gönderilmesi sırasında, taşıt aracının durumunda, eşyanın kaplarında veya vurulan mühürlerde görülen bozulmalar veya eşya miktarında görülen noksanlıklar nedeniyle, ikinci gümrük idaresinin eşyayı fiziki kontrole tabi tutma hakkı saklıdır.
Beyannamelerin Gönderileceği Yerler
İşlem gören ihracat beyannamesinin 1 ve 2 no.lu nüshası ihracat işlemlerinin tamamlandığı gümrük idaresinde saklanır. 3 no.lu nüshası ise ihracatçıya verilir.
Talep hâlinde ihracat beyannamesinin onaylı fotokopileri ihracatçıya verilir veya ilgili kuruluşlara gönderilir.
Çıkışı Yasak Eşya ve İhracat Kısıntıları
Türkiye’den ihracı yasak olan eşya Müsteşarlıkça duyurulur. Gümrük idareleri, Gümrük Kanununun 55’inci maddesine istinaden Bakanlar Kurulunca, kamu ahlakı, kamu düzeni, kamu güvenliği, insan, hayvan ve bitki sağlık ve hayatlarının korunması, sanatsal, tarihi veya arkeolojik değeri olan ulusal hazinelerin korunması, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması gerekçeleri ile ihracata getirilen yasaklama ve kısıtlamaları takiple görevlidir.
Standardizasyon Kontrolüne Tabi Eşya
İhracatı zorunlu standarda bağlı eşyanın kontrolüne ilişkin belge ihracat esnasında aranır. Belgenin fiili ihracattan sonra gümrük idaresine sunulması mümkündür. İhracı standardizasyon kontrolüne tabi tarım ürünlerinin ihracında yetkili ihracat kontrolörleri tarafından düzenlenmiş belgeler aranır.
Bitki ve Ürünlerinin İhracında Aranacak Şartlar
6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu’na göre, ihraç edilecek olan her türlü bitki ve bunların ürünleri, tohum, fidan, fide, çelik, aşı kalemi, yumru kök ve tohumları ile diğer her türlü parçaları için talep hâlinde Zirai Karantina Teşkilatınca Menşe ve Sağlık Sertifikası verilebilir. Karantina altına alınmış zirai ürünler için ihraç izninin usulüne uygun verildiği tespit edilmedikçe bu bitki ve ürünlerin ihracına izin verilmez. Bitkisel ürünlerin ihraç işlemleri, sadece bu işlemleri yapmaya yetkili kılınmış gümrük idarelerince gerçekleştirilebilir.
Hayvan ve Maddelerinin İhracında Aranacak Şartlar
3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu ile 22.2.1989 tarihli ve 89/13838 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliği gereğince, Türkiye’den çıkarılacak hayvan ve hayvansal maddelerin sahipleri veya taşıyıcıları, bunlarda bulaşıcı hayvan hastalığı bulunmadığına dair o yer veterinerinden bir sağlık belgesi ve o yer belediyesinden ve belediye olmayan yerlerde de ihtiyar heyetinden bir menşe şahadetnamesi almak zorundadır.
Kara sınır kapısında veya son istasyon veya limanında yapılacak veteriner muayene ve kontrolünde hayvan ve maddelerinin cinsleri, şekilleri ve diğer nitelikleri şahadetnameye uymadığı tespit edildiği takdirde, bunların çıkarılmasına izin verilmez.
Bu gibi hayvan ve maddelerinin çıkışları ancak Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca tayin ve ilan olunan gümrüklerden yapılır.
İhracat Rejimi